حرف های زیادی راجع به عادت سازی و اینکه چگونه می توانیم در رفتارهای خود تغییر ایجاد کنیم گفته شده است که بعضا اشتباهاتی در آن ها وجود دارد.و با توجه به تحقیقات جدید، دیگر روش های مناسبی برای ساخت عادت و تغییر رفتار نیستند. در ادامه به سه مورد از معروف ترین آن ها اشاره می کنیم:

اولین تصور اشتباه ساخت عادت: تکرار عادت

برای اینکه کاری به عادت تبدیل شود؛ کافی است تعداد روز مشخصی تکرار شود تا دیگر به آن عادت کنید. برخی روانشناسان می گویند: ” ایجاد عادت در 21 روز “، بعضی مذاهب به چله یا 40 روز اعتقاد دارند. افراد معروف دیگری عدد 90 روز برای نهادینه شدن عادت بیان کرده اند.

اما خودمان بارها تجربه کرده ایم بعضی عادات بعد چند روز یا چند ماه اجرا از بین رفته است. و برخی دیگر به خوبی، جای خود را در زندگی ما پیدا کرده است.

چطور می شود که بعد از سال ها صبح زود مدرسه یا سرکار رفتن، هنوز برای سحرخیزی مشکل داریم؟ یا بعد از چندین هفته، ماه باشگاه رفتن دیگر نمی توانیم به آن ادامه دهیم ؟ روزها مطالعه می کنیم و بعد متوجه می شویم چندین هفته ست از مطالعه خبری نیست؟

آیا تکرار در عادت سازی تاثیر گذار نیست؟

تاثیر گذار هست اما جزء عوامل اصلی تاثیر گذار در ساخت عادت نیست.

تکرار به تنهایی برای ساخت عادت کافی نیست! تکرار یک رفتار در مغز ما مسیر عصبی را شکل می دهد. و این موضوع باعث می شود که انجام رفتار بعد از مدتی آسان تر شود. و این سادگی در ساخت عادت تاثیر گذار است.

دومین تصور اشتباه در عادت سازی: انگیزه بالا

در بسیاری از نظریه های آموزشی بحث تغییر رفتار که می شود انگیزه را عاملی مهم معرفی می کنند. جالب است با اکثر افراد که صحبت می کنید، “چرا فلان کار را شروع نمی کنید؟”. چنین حرفی می شنویم: ” انگیزه ام پایین است دنبال کسی یا چیزی می گردم تا انگیزه من را بالا ببرد و با انرژی زیاد شروع کنم .”
برای همین دنبال راه های مختلف می گردند تا همیشه انگیزه را بالا نگه دارند. و با خیالی آسوده مسیر را با قدرت پیش ببرند و موفق شوند.
فرض می کنیم با انرژی زیاد و انگیزه قوی عادتی را شروع کردند. دریغا بعد از مدتی به خاطر عواملی مختلف از مسیر منحرف می شوند. و با حالت افسردگی دچار خود سرزنشی می شوند:

من بازم نتونتستم

باز شکست خوردم

من توان و عرضه کاری ندارم

چرا هرکاری دست می زنم نمیشه

اصلا من ادم موفقیت نیستم

مسئله، شما و یاشخصیت شما نیست. لطفا خودتون سرزنش نکنید.

میمون بازیگوش انگیزه

• انگیزه در رفتار تاثیر گذار هست ولی فقط یک روز!!
• انگیزه اغلب اوقات بی ثبات است. و اگر برای ساخت عادت و تغییر رفتار روی آن حساب باز کنید دچار چالش های مختلفی می شوید.
• انگیزه مانند دوستی خوش مشرب است که هیچ مهمانی را از دست نمی دهد. و آماده برای مهمانی شبانه! اما نه شخصی که بخواهید به او اعتماد کنید تا در فرودگاه به دنبالتان بیاید.
• انگیزه را مانند یک میمون بازیگوش تصور کنید که هر لحظه امکان دارد در دام های مختلفی گرفتار شود. پس باید محدودیت های آن را درک و بعد رفتارهایی را انتخاب کنیم که به چنین دوست بی ثباتی وابسته نباشیم.

سومین تصور اشتباه در ساخت عادت : اراده فولادین

” من کافیه اراده کنم، هر کاری رو انجام می دم”

“انسان های بزرگ اراده فولادین دارند”

چقدر به این جمله های اعتقاد دارید؟ لطفا چند مورد از کارهایی که با این حرف شروع کردید را به یاد بیاورید، سپس کاملا صادقانه بگویید چه تعداد از آن ها رها شدن و دیگر انجام نمی دهید یا هر ازگاهی انجام می دهید.

قصد نداریم نیروی اراده را زیر سوال ببریم یا بگوییم چیزی به نام نیروی اراده وجود ندارد. در کتاب های مختلف راجع به این موضوع صحبت می شود گفت:

” اراده همان خودکنترلی یا توان شخصی ما برای به تاخیر انداختن لذت و انجام کارهایی است که ضروری می باشد حتی اگر در لحظه انگیزه کافی نداشته باشیم.”

مدام در سخنرانی های انگیزشی و از افراد مختلف می شنویم که برای موفقیت باید نظم شخصی داشت. باید با اراده قوی در مقابل مشکلات بایستیم ولی چیزی که به آن اشاره نمی شود این است که اراده نیرویی متغییر ست. مانند یک عضله نیاز به تقویت و استراحت دارد. و مهم تر از آن، فقط با اتکا به نیروی اراده نمی توان تغییر مهمی در رفتار ایجاد کرد. به عوامل تاثیر گذار از جمله محیط، توجه به احساسات و حالات درونی، چگونگی ادامه کارها با وجود مشکلات اشاره نمی کنند.

هم انگیزه و هم قدرت اراده به طور طبیعی متغیرند و همین مسئله سبب می شود غیرقابل اطمینان باشند.

در مقالات بعدی بیشتر راجع به اصول اصلی عادت سازی و تغییر رفتار صحبت خواهیم کرد.